La Gruppa rumantscha dal Cussegl grond (GrCg) è vegnida fundada l’onn 2001 e dumbra actualmain 27 commembras e commembers. A la gruppa parlamentara pon prender part tut las deputadas ed ils deputads e suppleants dal Cussegl grond da lingua rumantscha sco era deputadas e deputads cun enconuschientschas ed interess per la lingua rumantscha. La Lia Rumantscha procura per il secretariat da la gruppa.
President: Lorenz Alig, Glion
Vicepresident: Emil Müller, Sur Tasna
La Deputazione grigionitaliana del Gran Consiglio (DGI) è vegnida refundada l’onn 1961. A la gruppa participeschan tut las deputadas e deputads sco era suppleantas e suppleants che derivan da la Bregaglia, da la Val Calanca, dal Mesauc e dal Puschlav u che s’identifitgeschan cun la lingua e cultura taliana. La finamira è da represchentar ils interess da la minoritad italofona en il Grischun e da sustegnair en general ils basegns dal Grischun talian.
Presidente: Samuele Censi, Moesano
Vicepresidente: Gabriela Menghini-Inauen, Valposchiavo
Segretaria: Piera Furger, Moesano
En las cumissiuns dal Cussegl grond ed en la Regenza vegn aspirà ad ina represchentaziun da la varietad linguistica dal chantun. Il diever da las 3 linguas chantunalas tradiziunalas duai esser garantì en radunanzas, votaziuns e protocols sin champ regiunal e communal.
En tut ils proceders giuridics duain las linguas chantunalas tradiziunalas vegnir applitgadas sin tut ils livels senza restricziuns. Per quest intent èsi necessari che las 3 linguas chantunalas sajan represchentadas en la Dretgira chantunala, en la Dretgira administrativa chantunala ed en las dretgiras da las regiuns plurilinguas.
Tar ils servetschs publics che sa drizzan a l’entir chantun ubain a regiuns plurilinguas duai il barat da communicaziun cun las utilisadras ed ils utilisaders esser garantì en las 3 linguas chantunalas. Perquai duai vegnir aspirà tar l’administraziun chantunala ad ina represchentanza equilibrada da las cuminanzas linguisticas (en las unitads da l’administraziun e tar ils caders). Plinavant duain il perfecziunament da las cumpetenzas linguisticas dal persunal e la promoziun d’ina pratica da lavur plurilingua esser finamiras impurtantas. Mesiras sumegliantas duain era vegnir realisadas tar las instituziuns chantunalas e tar tut ils uffizis e servetschs publics da sanadad, da polizia e social-esser che sa drizzan a pliras re-giuns dal chantun ubain a regiuns plurilinguas.
En las 3 linguas chantunalas vegn garantì in standard cumplet e d’auta qualitad en l’instrucziun obligatorica. En vischnancas bilinguas vegnan segiradas las pussaivladads d’emprender las linguas uffizialas communalas. En l’instrucziun obligatorica vegn promovì l’acquist da las linguas chantunalas sco segundas linguas. L’instituziunalisaziun da scolas popularas bilinguas en il territori tudestg dal chantun duai vegnir sustegnida activamain. In rom adattà per tgirar il rumantsch ed il talian sco emprima e segunda lingua duai esser garantì er en las scolas medias, scolas professiunalas e scolas autas spezialisadas.
L’infurmaziun independenta e pluralistica sin plaun regiunal ed il barat d’infurmaziun tranter las 3 regiuns linguisticas duain vegnir sustegnids finanzialmain. La SRG SSR e las medias electronicas cun ina cunvegna da prestaziun duain tegnair quint commensuradamain dals basegns linguistics, culturals e sociopolitics dal chantun.
Spezialmain sin ils secturs da la cultura e da la furmaziun vegn creada ina collavuraziun activa cun las organisaziuns da lingua Lia Rumantscha e Pro Grigioni Italiano. Instituziuns da cultura chantunalas e surregiunalas cun ina cunvegna da prestaziun duain resguardar la trilinguitad grischuna. L’intermediaziun da la varietad linguistica dal chantun sto furmar ina part impurtanta da la strategia da communicaziun en il sectur turistic (p.ex. da Grischun Vacanzas). Per inscripziuns da tut gener e per indicaziuns sin tavlas da vias e tavlas d’infurmaziun vegnan duvradas las 3 linguas chantunalas tradiziunalas.
Cuira
Deputazione grigionitaliana
del Gran Consiglio (DGI)
Gruppa rumantscha
dal Cussegl grond (GrCg)
